Trước hết xin thông báo cho quý vị hiểu, tôi (Bảo-Quý) không phải là kẻ ái mộ Bill Gates vì tôi chuyên dùng Macintosh. Windows là sản phẩm của Micro$oft cho nên Internet Explorer (IE) và Outlook Express (OE) là những công cụ có sẵn trong máy và dễ nhất cho quý vị dùng, nhất là những quý vị đang còn lơ mơ về computer. Trình độ lên vào hàng cao thủ thì tôi đề nghị quý vị dùng những Opera / Mozilla/ Netscape/ Eudora v.v Tuy nhiên, đã phải dùng PC với lại Windows thì không gì bằng MSIE và MSOE (Microsoft IE/OE). Micro$oft dĩ nhiên chẳng muốn quý vị xài Mozilla hay Opera.

Sau đây là những nguyên tắc để nhận đọc và gởi thư Unicode tiếng Việt với hình ảnh chỉ dẫn cho MSOE từ phiên bản 5 trở đi. Quý vị làm theo đúng những nguyên tắc này với Eudora/ Mailsmith/ AOLMail/ Composer (của Netscape và Mozilla) sẽ thành công.

Điều kiện cần và đủ: Windows 95 phiên bản b trở lên (OSR2). Các phiên bản Win95 và Win98 first edition chỉ có độc nhất một kiểu font Unicode: TAHOMA. Từ Win98SE (second edition) trở đi, các kiểu font sau đây hổ trợ Unicode tiếng Việt: Arial, Times New Roman, Courier New, Palatino Linotype, Tahoma và Verdana. Hai kiểu chữ dùng được nhưng không mấy thông dụng là Modern và Microsoft Sans Serif.

Quý vị có thể đến đây http://vps.org/rubrique.php3?id_rubrique=73 hay đây http://www.pclehoan.com/link/kho/funidhbk.htm để tải một vài font Unicode về xài .

Như đã viết trong phần giới thiệu về lịch sử Unicode và các kiểu chữ Việt liên mạng, Unicode là loại bảng mẫu tự 16-bit tức là gồm có 2¹⁶ hay 65536 mẫu tự trong khi ASCII nguyên thủy chỉ là 7-bit (2⁷=128 mẫu tự) và thông dụng nhất hiện giờ là bảng mã 8-bit (2⁸ gồm 256 mẫu tự). Vì thế khi muốn gởi cho người khác đọc tiếng Việt Unicode ngon lành như bạn đang đọc và viết được thế này thì bạn phải qua ba cửa ải: font, encoding và mail gateway/ server của bạn

1. Mail-server/ gateway: Trước đây hai dịch vụ điện thư miễn phí lớn nhất thế giới YAHOO và HOTMAIL chỉ hổ trợ 7-bit, nay thì họ đã nâng cấp để hổ trợ Unicode (xin xem phần chỉ dẫn gởi thư qua yahoo và hotmail ). Nếu công ty ISP của bạn vẫn còn lạc hậu (như AOL as of 11/02) thì bạn chỉ còn có cách gởi nguyên lá thư trong dạng Word (viết thư trong Word, save hồ sơ rồi mới gởi) hay zip (nén) cái thơ trước khi gởi . Không thì bạn phải gởi theo dạng UTF-7 (xem hình ở phần thiết kế MSOE để gởi thơ, thay đổi encoding lúc viết thơ) và người nhận phải biết để hoán chuyển qua dạng UTF-7. (Hotmail và Yahoo vẫn chuyển UTF-7 được nhưng internet browser email như MSIE không hiển thị dạng UTF-7 đươc, MSOE thì OK)

2. Font: Nếu người nhận không có những font chữ Unicode thì họ sẽ đọc thấy một mớ ô vuông như vầy. "Vì thế khi muốn gởi cho người khác đọc tiếng Việt Unicode ngon lành như bạn đang đọc và viết được thế này thì bạn phải qua ba cửa ải: font, encoding và mail gateway/ server của bạn". Chỉ cần copy và đổi dạng font qua Tahoma là đọc được ngay.

3. Encoding: Bạn nên dùng RichText HTML để gởi thư đi và nên encode Windows (ISO 10646 hay Western), sau đó chọn Send as is hay Send as Unicode đều được. Còn nếu dùng PlainText thì bắt buộc phải chọn encoding là UTF-8 hay UTF-7 không thì người nhận sẽ thấy toàn một mớ dấu hỏi như vầy .

Tru?c h?t xin thông báo cho quý v? hi?u, tôi (B?o-Quý) không ph?i là k? ái m? Bill Gates vì tôi chuyên dùng Macintosh. Windows là s?n ph?m c?a Micro$oft cho nên Internet Explorer (IE) và Outlook Express (OE) là nh?ng công c? d? nh?t cho quý v? dùng

hay tệ hơn nữa một dãy số như vầy

Trước hết xin thông báo cho quývị hiểu, tôi (Bảo-Quý) không
phải là kẻ ái mộ Bill Gates vì tôichuyên dùng Macintosh. Windows là sản phẩm
của Micro$oft cho nên Internet Explorer (IE) vàOutlook Express (OE) là những công cụ có
sẵn trong máy và dễ nhất cho quývị dùng

Thiết kế MSOE để nhận và đọc thư Unicode :

Quan trọng: Advanced tips là phần giải thích cặn kẻ thêm cho những vị ưa ... táy máy tò mò. Những quý vị khác có quyền lướt qua không cần đọc mất thì giờ. Trong phần chỉ dẫn sau đây, chúng tôi cố tình khuyến cáo dùng font Tahoma, nhất là trong phần để viết và gởi vì font Tahoma là ước số chung nhỏ nhất (the lowest common denominator) để những máy cũ như Win95 vẫn đọc được. Riêng phần nhận đọc sau đây thì không sao, quý vị có thể chọn những font trang nhã hơn như Palatino Linotype, Times New Roman hay Arial nếu máy quý vị có. Chỉ dùng những font đẹp này để gởi thư khi biết chắc người nhận cũng có để hiển thị đúng, không thì lại bị một mớ ô vuông như đã nói ở trên (nhớ chỉ người nhận cách đổi font qua Tahoma thì sẽ yên chuyện) .

Bấm vào Tools >> Options (trên bảng Menu)

chọn Read để thấy hình như sau

Hình 1

Bấm vào nút Fonts... sẽ thấy:

Hình 2

Bấm vào tam giác chỉ xuống trong "Font settings" chọn Western European. Tương tự chọn Tahoma cho "Proportional font" và ISO cho Encoding. Fixed-width font là kiểu chữ máy sẽ hiển thị khi nhận thư dạng Plaintext. Nhớ bấm nút "Set as default" để thấy hàng chữ Western European (Default encoding) như trên.

Xong chọn Font settings>>Unicode để thiết kế như hình 3 này (nhớ chọn UTF-8 trong Encoding) và bấm OK đi ra .

Hình 3

Advanced tip 1: Bạn có thể dùng các font khác nhau như Palatino Linotype cho Unicode, Times New Roman cho Western European (ISO) và Arial cho Vietnamese chẳng hạn, máy bạn sẽ hiển thị những kiểu font khác nhau khi nhận. Và qua đó, bạn sẽ nhận ra ngay tức khắc là thơ này đã gởi theo dạng encoding Unicode (UTF-8) hay Western European (ISO) hay Vietnamese v.v

Advanced tip 2: Tương tự như trên nếu bạn hay nhận thư với dạng VNI (hay VPS), bấm User defined và chọn như sau sẽ đọc thư VNI (hay VPS) dễ dàng (với điều kiện bạn đã cài sẵn những font này trong máy)

Hình 4

Gặp thơ dạng VNI như trong ví dụ này mà vẫn không hiển thị đúng, bấm View >> Encoding >> More (xem hình 12 ở dưới) và chọn User Defined, máy sẽ tự động hiển thị đúng bằng font VNI như bạn đã chọn (hình 4) .

Advanced advanced tip 3: Để tiện việc hoán chuyển khi nhận thư lộn xộn bạn có thể tạo nút Encoding ngay trên Menu, xem Advanced advanced tip ở cuối bài.

Không có gì buồn cho bằng cất công viết một lá thư thật dài, gửi đi để rồi nhận được thư trả lời: “Tao không đọc được thư chữ Ả-rập của mày". Muốn tránh tình trạng trên xin làm đúng như sau thì máy nào cũng sẽ đọc được.

Trở lại Tools>>Options (như hình 1), lần này bấm Compose

Hình 5

Bấm vào nút "Font Settings..." và chọn như hình 6. Bấm OK đi ra

Hình 6

Trở lại hình 5 bấm "Send" và chọn như sau

Hình 7

Nhớ để trống ô “Reply to messages using the format in which they were sent” và chọn Mail sending format là HTML (radio button)

Hình 8

Xong OK rồi bấm International Settings... (hình 7) chọn Western European (ISO)

Hình 9

Từ nay mỗi khi bấm New mail hay Reply bạn sẽ thấy dạng RichText (HTML) hiện ra và máy đã chọn sẵn font Tahoma (size 12) cho bạn gõ thư Unicode như vầy

Hình 10

Bạn cứ việc thơ thới gởi đi (bấm Send). Khi máy hỏi

Hình 11

thì bạn bấm "Send as is"

Giải thích: Những thiết kế mặc định (default settings) như trên bắt máy của bạn dùng RichText để viết thơ với encoding là ISO (một subset của Unicode) với font Tahoma. Tình trạng mặc định của hầu hết các máy là Western European (để đọc tiếng Anh hay chữ gốc Latin) và tất cả đều có Tahoma cho nên ai cũng sẽ đọc được thư của bạn. Nếu bạn chọn UTF-8 encoding để gởi thì máy người nhận có thể sẽ ra chữ Ả rập như vầy

Giải thÃch: Những thiết kế mặc định (default settings) nhÆ° trên bắt máy của bạn dùng RichText để viết thÆ¡ vá»›i encoding là ISO (má»™t subset của Unicode) vá»›i font Tahoma.

Advanced advanced tip: Để giúp bạn đọc dễ dàng những cái thơ có dạng lộn xộn như vậy, bạn phải bấm vào View>>Encoding>>(More)>>UTF-8 (hình 12). Vẫn đọc không được thì thử các dạng UTF-7, Western European, Vietnamese. Một trong những dạng này sẽ hiển thị đúng Unicode Việt-Nam.

Hình 12

Hay hơn nữa thì bạn tạo sẵn nút ENCODING để hóan chuyển ngay trên Menu của MSOE. Bấm nút phải chuột (right mouse click) trên Menu bar rồi chọn "Customize..."

Hình 13

Chọn Encoding bên trái và bấm nút "Add ->" (ở giữa) xong "Close" đi ra

Hình 14

Từ nay trở đi trên Menu sẽ luôn có nút Encoding cho bạn hoán chuyển (như hình 15) dễ dàng, khỏi đi đâu xa

Hình 15

Nói tóm lại dùng MSOE quý vị cần nhớ câu kinh nhật tụng Unicode này:

Dùng RichText HTML thì nên encode Western European (ISO hoặc Windows) và "Send as is". Plaintext thì phải dùng UTF-8 ENCODING "Send as Unicode "